Jeśli miałbym powiedzieć, że odniosłem jakiś sukces realizując swoją pasję jaką są fortyfikacje, szczególnie te w moim rodzinnym Poznaniu, to musiałbym wymienić kilkadziesiąt, dziś już ponad 30, wycieczek z cyklu "Spacer po parku CYTADELA w poszukiwaniu śladów FORTU WINIARY" jakie udało się zrealizować, również w trakcie X. Dni Twierdzy Poznań w dniach 27 i 28 sierpnia 2022, z kolegami ze Stowarzyszenia Pasjonatów Historii Militarnej Reduta. Wiedza i doświadczenie zdobyte w trakcie oprowadzania po reliktach tego największego XIX wiecznego fortu zaowocowały moim współudziałem, z czego jestem niezwykle dumny, w przygotowaniu mapy, przewodnika po Parku Cytadela z pokazaniem reliktów dawnych fortyfikacji. Choć nie wszystkie tajemnice Fortu Winiary zostały w ten sposób ujawnione, bo od czego są nasze wycieczki wszak mimo, że zasypane podziemia ciągle jeszcze bywają niedostępne, robimy wszystko co w naszej mocy, aby to nie była zapomniana Cytadela, to mimo to ta publikacja jest niezwykle cenna. I tak oto powstała:

Mapa Cytadeli

Od 2. sierpnia 2017 roku dostępna w księgarniach jest nowa mapa Cytadeli

Cytadela poznańska - plan parku i fortyfikacji 1:2500

Cytadela poznańska - plan parku i fortyfikacji 1:2500

Mapa ma na celu pokazać dawny układ fortyfikacji na tle współczesnego planu parku, ze szczególnym uwzględnieniem zachowanych i widocznych do dzisiaj reliktów historycznych.

Przebieg murów nieistniejących już fortyfikacji został odtworzony na podstawie oryginalnych planów projektowych fortu, przechowywanych w archiwum w Berlinie. Zostały one nałożone na plan współczesny z wykorzystaniem zachowanych reliktów murów. Obiekty, które zachowały się do dzisiaj, zostały zmierzone w terenie. Układ nieistniejących już baraków i innych budowli na dziedzińcu fortu zrekonstruowano z użyciem zdjęć lotniczych z lat 1944-1945 oraz planu fortu z lipca 1945 roku.

Oprócz treści historycznych, na planie znajdują się też informacje o współczesnym zagospodarowaniu terenu i obiektów.

Opracowanie: Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak

Współpraca: Bartek Bartkowski, Maja Gawlak, Tomasz Kanoniczak, Henryk Lubawy, Wojciech Waraczyński

Wydawnictwo: Pracownia JB72
ISBN: 9788391534083
Rok wydania: 2017

Tablica PSF na Wzgórzu Berlińskim

Tablica Poznańskiego Szlaku Fortecznego na Wzgórzu Berlińskim

Wzgórze Berlińskie to było mocno zapomniane miejsce na terenie osiedla gdzie mieszkam, do czasu gdy 6 stycznia 2019 roku odbył się tutaj o godzinie 6:20 rano apel Powstańczy. W dniu 11 listopada 2020 odsłonięto w tym miejscu ufundowaną przez Radę Osielda tablicę Poznańskiego Szlaku Fortecznego. Jak doszło do powstania tej tablicy opisałem w tekście "Jesteśmy na szlaku" na łamach gazetki osiedlowej "Nasze Krzyżowniki-Smochowice" Kwartalnik Rady Osiedla wydawany dla mieszkanńców Osiedla Krzyżowniki - Smochowice Nr 3 (152) październik 2020.

Tablica PSF Bateria Przeciwlotnicza Krzyżowniki

Tablica Poznańskiego Szlaku Fortecznego Bateria Przeciwlotnicza Krzyżowniki

Wkrótce minie rok od momentu udostepnienia terenu dawnej szkółki leśnej ogółowi mieszkańców naszego miasta, a w szczególności osiedla. Być może spacerując po tym bardzo ciekawym przyrodniczo terenie wiele osób zaintrygowała betonowa konstrukcja jaką można zauważyć przy drodze wiodącej od bramy wejściowej do dawnych zabudowań gospodarczych. Bardziej wnikliwi spacerowicze z odrobiną zacięcia poszukiwawczego mogą nieco głębiej w lesie odnaleźć 6 takich tajemniczych obiektów. Kilkudziesięciu centymetrowy betonowy walec zwieńczony śrubami do których coś z pewnością było przykręcane. Co? Kiedy? I oto wszystko jest już wyjaśnione. Tajemnica rozwikłana. W dniu 17 września została zamontowana w tym miejscu, druga już na naszym osiedlu, tablica Poznańskiego Szlaku Fortecznego zatytułowana "Bateria przeciwlotnicza Krzyżowniki". Więcej w tekście "Tablice historyczne. Relikty wojny i cmentarz choleryczny" na łamach gazetki osiedlowej "Nasze Krzyżowniki-Smochowice" Kwartalnik Rady Osiedla wydawany dla mieszkanńców Osiedla Krzyżowniki - Smochowice Nr 3 (156) październik 2021.

Tablica PSF na Stacji kolejowej Poznań Wola

Tablica Poznańskiego Szlaku Fortecznego na stacji kolejowej Poznań Wola

Stacja kolejowa Poznań Wola znajduje się na terenie osiedla gdzie mieszkam, W grudniu 2022 staneła tu tablica Poznańskiego Szlaku Fortecznego. Stacja kolejowa znajdująca sie niopodal lotniska Ławica nie miała istotnego znaczenia wojskowego. To jednak tutaj miał miejsce pewien istotny epizod powstania wielkopolskiego, który jako Rada Osiedla Krzyżowniki - Smochowice chcieliśmy w ten sposób przypomnieć i upamiętnić. To tutaj, na tej stacji, 31 grudnia 1918 roku 6 Pułk Grenadierów im. Hrabiego Kleista von Nollendorfa (1 Zachodniopruski) - (Königlich-Preußisches Grenadier-Regiment Graf Kleist von Nollendorf (1. Westpreussisches) Nr. 6) opuścił Poznań na honorowych warunkach, w szyku i z bronią ręczną. Grenadierzy wyjeżdzali z miasta w wyniku pertraktacji po nie rozstrzygniętym szturmie jaki przypuścili powstańcy w dniu 28 grudnia 1918 na ich koszary przy ulicy Kleista (dziś Szylinga). Był to pierwszy oddział wojsk zaborczych, który opuścił miasto zajowane przez Prusy od 1792 roku.

Tyle w sprawie chwalenia się osiągnięciami. Poniżej znajduje się moja strona poświęcona fortyfikacjom Poznania i najbliższych okolic w takim stanie do jakiego udało się ją doprowadzić od 4. lipca 2005 do 9. paździenika 2009 roku. I chwilowo tak pozostanie bez zmian....

Henryk Lubawy
modyfikacja 28 grudnia 2022

Fortyfikacje Poznania

Interesując się historią swojego miasta i troszeczkę archeologią nie sposób nie zwrócić uwagi na fortyfikacje okalające miasto. Naprawdę sporo dowiedziałem się o Twierdzy Poznań - Festung Posen - ze strony Mariusza Wojciechowskiego ze Słupska (?!). Bardzo ciekawe zdjęcia poznańskich fortyfikacji i różnych innych podziemnych obiektów znalazłem na witrynie nie istniejącego już Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji, które zorganizowało wystawę XIX wieczne fortyfikacje Poznania. Odradza się ono jako Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji Prawdziwi pasjonaci fortyfikacji działają jednak nadal. Założyli Porozumienie dla Twierdzy Poznań. Można z nimi także podyskutować! Sporo imprez fortecznych organizuje Sekcja Historyczna Miłośników Miasta Luboń oraz stowarzyszenie Twierdza i Dawny Garnizon Poznań. Coraz aktywniej działa też Stowarzyszenie Miłośników Fortyfikacji "Kernwerk". Ostatnio powstało Stowarzyszenie Pasjonatów Historii Militarnej Reduta, które wkrótce zacznie intensywnie działać.
Aby poznać fortyfikacje Pazania najlepiej wybrać sie na Poznański Szlak Forteczny
Jak się okazuje, te w większości ceglane budowle to nie tylko zabytki budownictwa militarnego, ale i cenne obiekty przyrodnicze. W Muzeum Broni Pancernej - budynek kuźni - znajduje się stała wystawa - makiety przedstawiającej lewobrzeżne fortyfikacje poligonalnej twierdzy poznańskiej z XIX w. autorstwa Zenona Góreckiego Członka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji. Zobacz makietę twierdzy poligonalnej fot. 1, 2, 3, 4, »
Same budowle są ciekawe, natomiast badacze fortów są równie interesującymi ludzmi. Poznałem ich kilku...

FortVII - Fort Colomb - wyrył trwały ślad w mojej rodzinie podczas II wojny światowej.

Zapraszam do obejrzenie kilku fotek z fortecznych wypraw! Nowość - Cytadela - Rawelin III! | Stanowisko OPLot | okopy i betonowe stanowiska bojowe| Zapomniana twierdza W przygotowaniu zdjęcia z imprezy "Piknik przy bunkrze" jaka się odbyła w rejonie Gołańczy 26 września 2009.

Z ostaniej chwili

Wielka woda w Poznaniu



Śluza Katedralna widok z mostu Jordana 30 maja 2010 około godziny 18-tej

Wezbrane wody Cybiny sięgają XIX wiecznych fortyfikacji Ostrowa Tumuskiego
Kilka ujęć tego miejsca przy normalnym stanie wody

Redita I Fort Winiary
Reduta I Fortu Winiary - Cytadela Poznańska - fot. z dnia 2.09.2005 | Koncepcja Rewitalizacji Reduty I Cytadeli Poznaäskiej »

Kilka fotek wykonanych w trakcie konferencji
"Fortyfikacje w przestrzeni miasta"
TPF Poznań 2-4.09.2005
Fort VIIIa ROHR Fort VIIIa ROHR Fort VIIIa ROHR Fort VIIIa ROHR
Brama Kaponiera Dzwon Dzwon
wnetrze niesymetrycznej remizy na wale prawego barku - widoczne okna Charakterystyczna niesymetryczna remiza na wale prawego barku - widoczne okna widok przez strzelnice w galerii lewobarkowej kaponiery Strzelnica w galerii lewobarkowej kaponiery
Remiza Remiza Strzelnica Strzelnica
Śluza Katedralna Śluza Katedralna Śluza Katedralna Śluza Katedralna
Śluza Śluza Śluza Zwornik
Poligon Biedrusko Poligon Biedrusko Poligon Biedrusko Poligon Biedrusko
radiolokacja obserwacja obserwacja wieża
zdjęcia wykonane zostały na Forcie VI, o koncepcji jego zagospodarowania więcej jest tutaj »
Cztery ostatnie zdjęcia wykonane zostały na Poligonie w Biedrusku
o historii którego więcej jest tutaj »

Kilka fotek Śluzy Katedralnej
zdjęcia zostały wykonane z przeciwległego brzegu rzeki Cybiny,
której to wody miał spiętrzać ten obiek militarno-hydrotechniczny,
stanowią uzupełnienie fotek wykonanych we wrzesniu 2005

PICT4576 PICT4578 PICT4580 PICT4583
Śluza
Śluza
Śluza
Śluza
PICT4584 PICT4587 PICT4588 PICT4590
Śluza
Śluza

Śluza
Śluza

Fotki ze zwiedzania Średniowiecznych murów miejskich Poznania
od strony Wzgórza Świętego Wojciecha miasto było chronione podwójnym pasem murów,
które opływała rzeka Bogdanka zasilając miejskie fosy.
Mury zostały właśnie niedawno odsłonięte i wkrótce zostaną po odrestaurowaniu udostępnione dla zwiedzania.
Najprawdopodobniej członkowie TPFu odbyli w tym miejscu, w dniu 4 marca 2006, pierwszą w historii turystyczną wycieczkę,
wszak jeszcze trwają prace budowlane...

fosa mur mur baszta
fosa
mur
mur
baszta
strzelnica strzelnica międzymurze międzymurze
strzelnica
strzelnica
międzymurze
międzymurze
Baszta Katarzyne Baszta Katarzyne    
baszta
baszta

Oto kolekcja najnowszych zdjęć ze zwiedzania
Fortu III - Graf Kirchbach (1877-1881)
Fort znajduje się na terenie Nowego Ogrodu Zoologicznego.
Wycieczka Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji w Poznaniu w dniu 10 czerwca 2006
koszary koszary brama z kratš brama z kratš
koszary

koszary

brama

krata

podwalnia lewy majdan brama na lewy majdan dzwon obserwacyjny
podwalnia

majdan

brama

obserwacja

wejście do prochowni tunel do prochowni tunel do prochowni droga straży
wejście
do prochowni

tunel

tunel

droga
straży

Tego samego dnia udało się jeszcze obejrzeć
Fort IXa - WITZLEBEN

w stronę prawego barku w stronę prawego barku schron z 1914 schron z blacy falistej z 1914
w stronę
prawego barku

w stronęu
prawego barku

schron

schron

wyjście z koszar fosa fosa fosa
wyjście
z koszar

fosa

fosa

fosa

fosa widek z lewobarkowej kaponiery fosa fosa schron
fosa
widok z kaponiery

fosa

fosa

schron

Wycieczka w dniu 5 sierpnia 2006 na
Fort II - STÜLPNAGEL

Brama na prawy majdan Schody Schron Przelotnia
Brama

Schody

Schron

Przelotnia

Widok na oś fortu Przejście z poterny prowadzącej do procowni do poterny prowadzącej do kaponiery Kratka drewniana na tunelu wentylacyjnym okalajĽcym prochownie Poterna
Oś fortu

Przejście

Kratka
drewniana

Ppterna

Wentylacja Remiza Wyjście z prawobarkowej kaponiery na drogę straż przy mirze Carnota Potykacze
Wentylacja

Remiza

Wyjście

Potykacze


Schrony międzypola
fortów I - Ia oraz Ia - II
czyli relacja z wyprawy z osiedla Orła Białego na Starołękę,
w dniu 10 września 2006,
wycieczka Towarzystwa Pasjonatów Fortyfikacji.
Schron miódzypola PICT5285 PICT5286 PICT5287
Magazyn

amunicyjny

U2Ia

rok 1914

Schron piechoty z 1903 roku Schron piechoty z 1903 roku Schron piechoty z 1903 roku Schron piechoty z 1903 roku
Schron

piechoty

z roku

1903

Schron piechoty z 1903 roku Schron piechoty z 1903 roku Schron piechoty z 1903 roku Schron piechoty z 1903 roku
Schron

piechoty

z roku

1903

W dmiu 10 listopada, w Wigilię Świętego Marcina, Anno Domini 2006,
po zjedzeniu zaledwie jednego świętomarcińskiego rogala,
niczym
odkrywca, byłem w systemie podziemi Rawelinu III Cytadeli Poznańskiej w systemie podziemi Rawelinu III Cytadeli Poznańskiej
Zdjęcie zostało wykonane w głównym węźle komunikacyjnym Rawelinu - widok od strony szpicy -, na skrzyżowaniu potern, którego sklepienie zwieńczone jest zwornikiem z datą 1837 rozpoczęcia budowy obiektu. Zwały piachu to osypiska z zasypanych klatek schodowych.
Więcej fotografii z tej jedynej w swoim rodzaju, niepowtarzalnej wyprawy można obejrzeć tutaj »
A rogali było potem znacznie, znacznie więcej! Przecież Marcin robił te zdjęcia...

W dniu 9 grudnia 2006 odbyła się jeszcze jedna wyprawa. Tym razem do klatki schodowej na szpicy Rawelinu III.
Relacja z obu wypraw jest dostępna również tuTej »


Bateria Bogdanka (?!)
Stanowisko obrony przeciwlotniczej znajduj+ce się w dolinie rzeki Bogdanki. Stanowisko obrony przeciwlotniczej znajduj+ce się w dolinie rzeki Bogdanki. Stanowisko obrony przeciwlotniczej znajduj+ce się w dolinie rzeki Bogdanki. Stanowisko obrony przeciwlotniczej znajduj+ce się w dolinie rzeki Bogdanki.
Stanowisko obrony przeciwlotniczej znajduj+ce się w dolinie rzeki Bogdanki. Stanowisko obrony przeciwlotniczej znajduj+ce się w dolinie rzeki Bogdanki. Stanowisko obrony przeciwlotniczej znajduj+ce się w dolinie rzeki Bogdanki. Stanowisko obrony przeciwlotniczej znajduj+ce się w dolinie rzeki Bogdanki.
W dniu 26 listopada po długotrwałych poszukiwaniach udało mi się zlokalizować
stanowisko obrony przeciwlotniczej znajdujące się w dolinie rzeki Bogdanki.
Czy to by oznaczało, że Bateria Bogdanka funkcjonowała w okresie II Wojny Światowej?
Lokalizacja jest jednak nieco inna, bardziej w dolnym biegu rzeki, niż ta w któryn
znajdowało się to pierwotne stanowisko artyleryjskie Twierdzy Fortowej.
Fundament stanowiska OPLot Fundament stanowiska OPLot Fundament stanowiska OPLot Fundament stanowiska OPLot
Tak najprawdopodobniej wygląda cały fundament stanowiska OPLot
po odkopaniu. Zdjęcie wykonane w dniu 30 listopada 2006 nad Wartą.
Najprawdopodobniej są to podstawy pod działko FLAKVIERLING 38

W przygotowaniu!!!
Schrony międzypola, okopy i betonowe stanowiska bojowe,
relacja z wyprawy w dniu 14 kwietnia 2007, w rejon ulicy Gnieźnieńskiej.
PICT5646 PICT5647 PICT5657 PICT5658
PICT5659 PICT5666 PICT5667 PICT5671
PICT5672 PICT5673 PICT5675 PICT5678
PICT5680 PICT5682 PICT5684 PICT5686
PICT5687 PICT5688 PICT5690 PICT5692
PICT5693 PICT5698 PICT5700 PICT5704

Wkrótce fotorelacja z wakacyjnych wypraw:
Twierdza Toruń 21-22 lipca 2007,
Twierdza Kostrzyn 11 sierpnia 2007

Zapomniana twierdza


Twierdza Chełmno 27 sierpnia 2007 - fort piechoty w Klamrach, fort piechoty w Rybieńcu,.
klamry57 klamry58 klamry59 klamry62
Wartownia
klamry63 klamry65 klamry66 klamry68
Wartownia
klamry71 klamry75 klamry76 klamry77
klamry85 rybien18 studnia rybien26
Studnia
rybien27 korytarz rybien29 rybien34
korytarz
rybien35 rybien37 rybien40 rybien42
Wartownia

Więcej na temat
Twierdzy Chełmno jest tutaj »

wyprawa na Ukraine - Kamieniec Podolski
Wyprawa na Ukrainę Zachodnią - Kamieniec Podolski - wrzesień 2008

Inne galerie: KMSS - Klub Miłośników Spadających Samolotów | Ułani parkingowi | KMWM - Klub Miłośników Wędrujących Mostów | badania grodu w Grzybowie

Czekam na list pocztą elektroniczną z uwagami i pytaniami w tej sprawie.

Henryk Lubawy
4 lipca 2005

Ostatnia modyfikacja 05.10.2009
© CyjSoftware